Edukacja kulturalna i artystyczna na obszarze Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego

Organizacja

Instytut Kultury Miejskiej,
Fundacja Ośrodek Badań i Analiz Społecznych

Dostępność

Raport z badań dostępny w Repozytorium Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku. Do pobrania tutaj

W 2014 roku zainicjowaliśmy badanie dotyczące edukacji kulturalnej i artystycznej realizowanej na obszarze Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego. Chcieliśmy, aby wyniki badań zainspirowały regularną debatę na temat praktyk edukacyjnych, ich zasięgu, odziaływania, kooperacji międzysektorowej oraz barier i problemów, napotykanych przez instytucje w codziennym funkcjonowaniu. Niniejsze przedsięwzięcie należy traktować więc bardziej jako sondaż społeczny, eksplorujący przyszłe możliwości badawcze w tej dziedzinie, niż jako badanie reprezentatywne, którego wyniki można uogólniać na całość placówek kulturalnych działających w Gdańskim Obszarze Metropolitalnym.  

W badaniu udział wzięły trzy główne typy podmiotów regularnie praktykujących działania 
o charakterze edukacyjnym: placówki szkolne, publiczne instytucje kultury oraz organizacje pozarządowe zajmujące się powyższą tematyką. Edukację kulturalną potraktowaliśmy w sposób poszerzony: nie jest rozumiana jedynie jako wdrożenie do świadomego uczestnictwa w działaniach kulturalnych, lecz również jako sposób na inkluzję jednostek i grup społecznych. Nie dotyczy więc jedynie nabywania umiejętności „czytania” kultury, ale też czynnego jej kreowania, a także uzyskania szerokiego spektrum kompetencji: medialnych, obywatelskich, a nawet interpersonalnych. 

Wyniki badań pokazują, że dla większości organizacji edukacja kulturalno-artystyczna jest priorytetowym obszarem działalności. Instytucje kultury z Trójmiasta prowadzą znacznie więcej projektów niż ich odpowiedniczki spoza ścisłego obszaru metropolitalnego  zarówno tych systemowych, długofalowych, jak i jednorazowych. Z kolei organizacje trzeciego sektora prowadzą mniej projektów, lecz skupiają wokół siebie więcej beneficjentów w ramach pojedynczych przedsięwzięć. Optymistycznie wygląda kwestia stosowania edukacji pozalekcyjnej w placówkach szkolnych – niemal wszystkie badane szkoły organizują zajęcia o tym charakterze i średnio niemal 37% uczniów jest objętych pozalekcyjną edukacją o charakterze kulturalno-artystycznym.  

Warto zwrócić uwagę na różnorodność działań, które instytucje wykonują w ramach edukacji kulturalno-artystycznej. Wśród wymienianych form edukacyjnych były takie, które zakładają wysoką aktywność odbiorcy, jak: warsztaty, pikniki, festyny czy wykorzystanie plenerów. Mamy również do czynienia z przeglądami, festiwalami czy konkursami muzycznymi lub recytatorskimi. Bardziej bierne formy działań to organizacja prelekcji, wystaw lub wykładów. Wyróżniają się działania łączące w sobie wiele form edukacyjnych, często związanych z wykorzystaniem nowych technologii, jak np. video-mapping, modelowanie, użycie drukarek 3D do projektowania artystycznego. 

Instytucje kultury zajmują się głównie kształtowaniem umiejętności artystycznych, kompetencji kulturowych oraz wzmacnianiem tożsamości kulturowej, narodowej, etnicznej lub regionalnej. Obszary związane ze zwiększaniem potencjału kapitału społecznego, ludzkiego czy kompetencji cyfrowych są mniej eksponowane w odpowiedziach badanych organizacji. Działania edukacyjne w interesującym nas zakresie kierowane są głównie do dzieci i młodzieży, ale w dalszej kolejności definiowane są szerokodo osób zainteresowanych rozwojem swoich pasji i zainteresowań. Organizacje spoza Trójmiasta częściej biorą pod uwagę potrzeby liderów lokalnych w zakresie edukacji kulturalno-artystycznej, a instytucje trójmiejskie częściej kształcą artystów i działaczy sektora kultury.  

Sieciowanie wydaje się być domeną organizacji z Trójmiasta: to one wybierały średnio większą ilość partnerów, z którymi współpracują w tworzeniu oferty edukacyjnej. Jednak współpraca międzysektorowa oceniana jest „raczej dobrze” przez wszystkie typy analizowanych placówek. 

Organizacje zostały również zapytane o bariery i problemy związane z kreowaniem oferty w zakresie edukacji kulturalnej i artystycznej. Można wyróżnić parę obszarów problemowych 

  • bariery natury finansowej – brak płynności finansowej prowadzi do niemożności długofalowego planowania, 
  • niewystarczające zasoby lokalowe – zły stan techniczny lokali lub niedostosowanie ich do bieżącej działalności organizacji, 
  • problemy z pozyskaniem nowych odbiorców dla swoich działań,
  • brasatysfakcjonującej współpracy ze szkołami – szkoły często nie są zainteresowane uczestnictwem w ofercie w trosce o zrealizowanie wszystkich godzin lekcyjnych z podstawy programowej,
  • niskie kompetencje własnych pracowników – głównym źródłem tych barier są wspomniane już problemy z płynnością finansową: uniemożliwiają utrzymanie obiecujących pracowników regularne podnoszenie ich kompetencji. 

Rekomendowane są dalsze prace badawcze pogłębiające powyższe rozpoznania.  

O BADANIU:  

rok realizacji: 2014 

zasięg: lokalny 

metody badawcze: ankieta kwestionariuszowa 

Badanie zostało zrealizowane przez Fundację Ośrodek Badań i Analiz Społecznych na zlecenie Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku.  

Obserwatorium Kultury w Gdańsku włącza się w prace nad programami strategicznymi dotyczącymi kultury w mieście.

Deklaracja dostępności

Wersje elektroniczne publikacji

Dane kontaktowe

Instytut Kultury Miejskiej
ul. Długi Targ 39/40
80-830 Gdańsk

© Copyright Instytut kultury miejskiej. wszystkie prawa zastrzeżone.