W 2013 roku Targ Węglowy został zamknięty dla ruchu samochodowego. Na placu odbywały się imprezy rozrywkowe, kulturalne i Jarmark św. Dominika, lecz pomiędzy tymi wydarzeniami Targ pozostawał pustą, brukowaną przestrzenią, która wywoływała bardzo różne reakcje. Postanowiliśmy rozpocząć kilkumiesięczny proces konsultacji społecznych dotyczących Targu Węglowego. Celem konsultacji było stworzenie scenariuszy funkcjonowania Targu jako placu miejskiego. Skupiliśmy się na sposobach korzystania z tej przestrzeni, a nie jej architekturze: częściej rozmawialiśmy o tym co mogłoby się na Targu dziać, niż jak mógłby on wyglądać. W proces zaangażowaliśmy użytkowników Targu Węglowego – mieszkańców Gdańska, Trójmiasta i okolic.

Proces konsultacji rozpoczął się od obserwacji etnograficznych na Targu Węglowym. Zaobserwowaliśmy, że przestrzeń placu pełni przede wszystkim ważna rolę komunikacyjną dla ruchu pieszego. Większość osób po prostu przechodzi tędy w drodze do pracy czy szkoły, a 45% tej grupy stanowią osoby w wieku 25-35 lat. Przeprowadziliśmy także warsztaty „Nasz Targ Węglowy”, ankietę w wersji papierowej i internetowej, a także panele eksperckie.

Według uczestników warsztatów centrum placu powinno zachować swój elastyczny charakter, który umożliwiałby zmiany w zależności od pory roku. Jako pomysły dla tej przestrzeni pojawiły się: wypożyczalnia rowerów miejskich, zadaszona „miejska czytelnia”, scena (przenośna lub stała), galeria na świeżym powietrzu, przystanek autobusowy, plenerowa siłownia, Infobox– miejsce z makietą Gdańska i informacjami o planowanych zmianach w mieście. Żadna z grup nie zaproponowała w tym obszarze parkingu. Pojawiał się on w okrojonej formie lub jako podjazd dla samochodów czy postój taksówek od strony Teatru Wybrzeże. Wszystkie grupy zwróciły uwagę na przestrzeń sąsiadującą z ASP jako miejsce odpoczynku, gdzie powinna pojawić się zadbana zieleń i meble miejskie w ciekawej formie (nie tylko ławki, ale też stoliki np. wykorzystywane do gier planszowych) czy np. fontanna. Część z tych mebli powinna być mobilna, aby można je wykorzystać także w centrum placu, kiedy zajdzie taka potrzeba. Według części uczestników warsztatów odbywające się tam do tej pory imprezy były trochę za duże i chętniej widzieliby w tym miejscu wydarzenia rozrywkowe i kulturalne na mniejszą skalę takie jak koncerty, małe formy teatralne, występy amatorskie, wystawy sztuki. Ze względu na swoją elastyczność targ mógłby stać się miejscem okazjonalnych targów i jarmarków takich jak do tej pory, ale organizowanych z większą dbałością o estetykę wydarzenia. Jednak miejsce to głównie powinno służyć codziennemu odpoczynkowi.

Ankietowani mieszkańcy Gdańska i okolic również widzieli plac jako miejsce wydarzeń kulturalnych (32,3%) oraz spotkań (28,3%). Chcieliby, aby na Targu znalazły się przede wszystkim meble miejskie (72,4%) i zadbana zieleń (71,6%). Przestrzeń najchętniej wykorzystaliby na plenerowe pokazy filmowe (61,6%) i mniejsze koncerty (58,1%). Zadaliśmy także pytanie o opinie na temat uruchomienia miejsc parkingowych na placu. Choć 42,2 % odpowiadających nie chce, aby plac został zagospodarowany
w ten sposób, często w odpowiedziach otwartych wskazywano na konieczność udostępnienia miejsc parkingowych na Głównym Mieście.

REKOMENDACJE:

• stworzenie instytucji/organizacji zarządzającej programem wydarzeń na Targu Węglowym lub wydzielenie zespołu z istniejącej instytucji miejskiej,
• elastyczny charakter materialnego zagospodarowania terenu: zarówno w krótkiej jak i długiej perspektywie czasowej kształt architektoniczny samego placu powinien pozostać możliwie elastyczny; całościowa koncepcja Targu Węglowego musi także uwzględniać zmienność pór roku i związane z tym warunki pogodowe, a także sezon turystyczny,
• Targ Węglowy jako przestrzeń testowania miejskich rozwiązań: elastyczna zabudowa placu
  w krótkiej perspektywie pozwalałby wykorzystać tę przestrzeń jako miejsce symulacji
  i testowania rozwiązań architektonicznych, urbanistycznych i użytkowych, która ułatwiłaby mieszkańcom wyobrażenie sobie zmian, a władzom miasta poznanie opinii mieszkańców na ten temat,
• spójna polityka parkingowa i informacyjna mieszkańców: większość ankietowanych jak
  i uczestników panelu eksperckiego zgadza się, ze plac ten jest zbyt cenną przestrzenią dla miasta, by w przyszłości funkcjonować jako parking. Nie powinniśmy jednak ignorować głosów mieszkańców, dla których pozostawienie parkingu w centrum jest bardzo istotne. Polityka parkingowa miasta powinna być publicznie komunikowana, by wyprzedzać kontrowersje
  i kryzysy związane z likwidacją miejsc parkingowych w centrum.

O KONSULTACJACH:

rok realizacji: sierpień 2013-marzec 2014

metody: obserwacja etnograficzna, kwestionariusz ankiety, warsztaty, panele eksperckie

wsparcie procesu konsultacji: Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”

Na różnych etapach współpracowaliśmy także z lokalnymi organizacjami pozarządowymi (Krytyka Polityczna – Świetlica Trójmiasto, Forum Rozwoju Aglomeracji Gdańskiej, Klub Seniora Motława), studentami i wykładowcami Politechniki Gdańskiej, Uniwersytetu Gdańskiego oraz Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, a także instytucjami kultury – Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Josepha Conrada Korzeniowskiego w Gdańsku, Teatrem Wybrzeże, klubem ŻAK oraz Gazetą Wyborczą, Cafe Absinthe.